وصیت عمل حقوقی است که به موجب آن شخص به طور مستقیم در اموال یا حقوق خود برای بعد از فوت تصرف می‌کند.
همانطور در دین اسلام نیز بر لزوم آن تاکید شده است، وصیت کردن از واجبات و جز لاینفک زندگی بشر است.
همواره تاکید شده است که مردان و زنان مسلمان، وصیتنامه تنظیم نمایند و در آن در خصوص وضعیت اموال، دارایی، بدهی، دیون و تکالیف دینی و مالی خود تعیین تکلیف نمایند و رسیدگی به این امور را به بازماندگان (موصی له) بسپارند.
پس از فوت متوفی، وراث به دنبال تعیین تکلیف اموال و دارایی‌ها و دیون متوفی خواهند بود.
در این بین وجود یک وصیتنامه در سریعتر کردن این فرایند بسیار کمک خواهد کرد.
از جمله اینکه مانع بروز اختلافات عمده در میان افراد شده، از تعداد پرونده های مطرح شده در دادگاه ها می کاهد و مهم تر اینکه مانع از خدشه دار شدن خواسته ها و تمایلات وصیت کننده می شود.
به همین دلیل در این مقاله به بررسی انواع وصیت نامه اعم از وصیت نامه دست نویس (خودنوشت)، وصیت نامه سری و وصیت نامه رسمی محضری) مطابق قانون می پردازیم.
وصیت نامه دست نویس (خودنوشت)
وصیت نامه دست نویس که به آن خودنوشت نیز گفته می شود، سندی عادی است که توسط شخص وصیت کننده (موصی) نوشته می شود.
برای اعتبار وصیت نامه خودنوشت سه شرط لازم است:
- وصیت نامه به خط خود موصی نوشته شده باشد؛
- وصیت نامه دارای تاریخ به روز و ماه و سال به خط خود موصی باشد:
- وصیت نامه به امضای موصی برسد.
بنابراین، افرادی که قادر به نوشتن وصیت نامه به خط خود نیستند، مانند افراد بی سواد یا نابینایان، نمی توانند وصیت نامه خودنوشت تنظیم کنند.
وصیت نامه سری
وصیت نامه سری می تواند به خط خود موصی یا به خط فرد دیگری نوشته شود، اما باید حتما به امضای موصی برسد.
پس افراد بی سواد نمی توانند وصیت نامه سری تنظیم کنند.
همچنین، اشخاصی که نمی توانند صحبت کنند برای تنظیم وصیت نامه سری باید آن را به خط خود نوشته و امضا کنند و در حضور مسئول دفتر اسناد رسمی در وصیت نامه بنویسد که وصیت نامه متعلق به اوست و مسئول دفتر نیز باید صحت آن را تایید کند.
به این دلیل به این نوع وصیت نامه سری گفته می شود که در اداره ثبت محل اقامت موصی یا محل های دیگری که در آیین نامه وزارت دادگستری تعیین شده است به امانت گذاشته می شود؛ لکن عدم اطلاع و آگاهی کافی از نحوه و شرایط تنظیم این نوع وصیت نامه سبب شده تا این شیوه کمتر مورد استقبال مردم واقع شود.
وصیت نامه رسمی
وصیت نامه رسمی (محضری) مانند اسناد رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می شود و اعتبار آن نیز مانند سایر اسناد رسمی تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی است.
تنظیم رسمی وصیت نامه مزایایی دارد از جمله آنکه بر خلاف وصیت نامه خودنوشت و وصیت نامه سری امکان تنظیم وصیت نامه برای افراد بی سواد نیز فراهم است.
همچنین با ثبت رسمی وصیت نامه، دیگر کسی که به نفع او وصیتی شده است نیازی به اثبات اصالت سند وصیت نامه نخواهد داشت.
علاوه بر آن وصیت کننده می تواند اطمینان داشته باشد که پس از فوتش مفاد وصیت نامه تغییری نخواهد یافت.
