بر اساس قوانین گمرکی کشور، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن، اعم از شخص حقیقی و حقوقی، می‌تواند با داشتن آن، اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند.
تقریبا هر اقدامی در چهارچوب قوانین کشور، به یک مجوز از سوی مقامات یا سازمان‌های مربوط نیاز دارد.
دقیقا مثل رانندگی کردن که با داشتن گواهینامه رسمی از اداره راهنمایی و رانندگی، قانونی است و بدون آن، غیرقانونی و تخلف محسوب می‌شود.
برای بعضی تجارت‌ها هم به چنین گواهینامه‌ای نیاز داریم که به آن «کارت بازرگانی» گفته می‌شود.
بر اساس قوانین گمرکی کشور، کارت بازرگانی مجوزی است که دارنده آن، اعم از شخص حقیقی و حقوقی، می‌تواند با داشتن آن، اقدام به تجارت در عرصه واردات و صادرات کالا کند.
این تجارت از ثبت سفارش و ترخیص کالا تا واردات از مناطق آزاد، حق‌العمل کاری در گمرک و صادرات کالا‌های مجاز را در بر‌می‌گیرد.
بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های مربوط، داشتن کارت بازرگانی برای کار‌هایی از قبیل ثبت سفارش و ترخیص کالا، واردات از مناطق آزاد، مبادرت به حق‌العمل کاری در گمرک؛ صادرات هر نوع کالا‌های مجاز و موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی ضروری است.
علاوه بر کار‌هایی که برای انجام دادن آنها داشتن کارت بازرگانی ضرورت دارد، قانونگذار مواردی را نیز بر شمرده که برای انجام دادن آنها نیازی به داشتن این کارت نیست.
در واقع، بر اساس قانون، موارد معافیت از داشتن این کارت عبارت از شرکت تعاونی مرزنشینان؛ ملوانان ایرانی شاغل در شناور‌هایی که در بین سواحل ایران و سایر کشور‌ها در تردد هستند؛ پیله‌وران و کارگران ایرانی شاغل در خارج از کشور در صورت داشتن کارنامه شغلی از وزارت کار است.
ماده ۱۰ «آیین نامه مقررات صادرات و واردات» مصوب سال ۱۳۷۳ مقرر کرده است که اشخاص حقیقی ایرانی برای گرفتن کارت بازرگانی باید حداقل ۲۳ سال تمام سن داشته باشند همچنین داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه برای مردان ضروری است.
داشتن ۳ سال سابقه فعالیت‌های تجاری یا تولیدی هم لازم است البته این سابقه باید به تایید ۲ نفر از دارندگان کارت بازرگانی برسد یا اینکه فرد مجوز تولیدی داشته باشد که یکی از وزارتخانه‌های مرتبط صادر کرده باشد.
داشتن محل کسب (متناسب با رشته فعالیت)، ثبت شرکت اعم از ملکی یا استیجاری، دارا بودن دفاتر قانونی با ارایه اظهارنامه‌های ثبتی و نیز حساب جاری معتبر نزد یکی از بانک‌های عامل کشور از دیگر شرایطی است که اشخاص حقیقی برای دریافت کارت بازرگانی باید داشته باشند.
نداشتن اشتغال تمام وقت و همچنین رابطه استخدامی با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی و قوای سه‌گانه همچنین عدم ورشکستگی به تقصیر و تقلب و نداشتن محکومیت کیفری از دیگر شرایط لازم برای این کار است.
در ضمن، هر شخص، اعم از حقوقی و حقیقی نمی‌تواند بیش از یک کارت بازرگانی داشته باشد.
اشخاص حقیقی غیرایرانی نیز برای گرفتن کارت بازرگانی در کشور ما باید همه این شرایط را داشته باشند، مگر کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه البته داشتن پروانه کار و اقامت معتبر نیز برای این افراد لازم است.
وقتی کارت باطل می‌شود
کارت بازرگانی، بنا به درخواست متقاضی آن، بین یک تا ۵ سال اعتبار دارد البته وزارت صنعت، معدن و تجارت باید این موضوع را تایید کند. علاوه بر این موضوع، برای ابطال کارت ۲ حالت ابطال اختیاری یا همان انصراف و ابطال اجباری وجود دارد.
ماده ۱۰ «آیین‌نامه مقررات صادرات و واردات» مصوب سال ۱۳۷۳ مقرر کرده است که اشخاص حقیقی ایرانی برای گرفتن کارت بازرگانی باید حداقل ۲۳ سال تمام سن داشته باشند؛ همچنین داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت از نظام وظیفه برای مردان ضروری است. داشتن ۳ سال سابقه فعالیت‌های تجاری یا تولیدی هم لازم است.
در حالت نخست، شخصی حقیقی یا حقوقی صاحب کارت می‌تواند به اتاق‌های بازرگانی و تعاون اداره‌کل مقررات صادرات و واردات یا سازمان‌های بازرگانی استان‌ها مراجعه کند و با ارایه مدارک لازم، انصراف خود از داشتن کارت بازرگانی را اعلام کند اما داستان ابطال اجباری متفاوت است.
اگر بعد از صدور کارت بازرگانی مشخص شود که دارنده کارت بعضی از شرایط دریافت کارت را نداشته یا بعد از صدور کارت، بعضی از شرایط لازم را از دست داده است، وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌تواند کارت او را باطل کند و این موضوع را به اتاق بازرگانی و صنایع ایران یا اتاق تعاون اطلاع دهد.
همچنین افرادی که مرتکب قاچاق شوند، طبق ماده ۳۰ قانون امور گمرکی ایران، اگر دارای کارت بازرگانی باشند، در صورت محکومیت، علاوه بر مجازات‌های مربوط، از عضویت اتاق بازرگانی شعب آن در شهرستان به صورت موقت یا دایم محکوم می‌شوند و کارت بازرگانی آنها نیز باطل خواهد شد.
مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده اشخاص حقیقی
اشخاص حقیقی برای تشکیل پرونده با هدف دریافت کارت بازرگانی باید مدارکی شامل:
- درخواست صدور کارت بازرگانی
- تصویر مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم)
- تصویر کارت ملی
- تکمیل یک برگ فرم عضویت اتاق (فارسی و انگلیسی)
- تعهدنامه عضویت در اتاق بازرگانی
- تکمیل ۲ برگ فرم مشخصات بازرگانی
- اصل و تصویر فرم بانک مبنی بر حسن اعتبار بانکی
- تکمیل فرم مشخصات فردی و اعلام معرف‌ها و تصویر کارت بازرگانی به انضمام نامه کتبی از معرف‌ها مبنی بر تایید سابقه تجاری بیش از ۳ سال (دارندگان مدارک دانشگاهی و دارندگان مجوز تولید از یکی از وزارتخانه‌های تولیدی نیاز به معرف ندارند)
- اصل و تصویر فرم تعهدنامه دریافت کارت بازرگانی و تصدیق امضای متقاضی از سوی دفاتر اسناد رسمی
- دو برگ اصل اظهارنامه ثبت‌نام در دفاتر بازرگانی که به گواهی اداره ثبت شرکت‌ها رسیده باشد
- اصل و تصویر گواهی پلمب دفاتر از اداره ثبت شرکت‌ها
- اصل و تصویر گواهی عدم سوءپیشینه
- ۵ قطعه عکس ۴×۳
- تصویر از تمامی صفحات شناسنامه متقاضی و رویت اصل آن (۲ سری)
- تصویر کارت پایان خدمت و معافیت از خدمت سربازی برای آقایان و رویت اصل آن
- تصویر از تمامی صفحات سند مالکیت شش‌دانگ یا ارایه اجاره‌نامه محضری محل کار و اصل و تصویر فیش‌های واریزی مربوط تهیه کنند.
مدارک اشخاص حقوقی
اشخاص حقوقی نیز برای تشکیل پرونده صدور کارت بازرگانی و عضویت در اتاق بازرگانی باید مدارکی شامل:
- تکمیل سه برگ فرم عضویت اتاق و تعهدنامه عضویت در اتاق
- تکمیل پنج برگ فرم مشخصات بازرگانی
- اصل و تصویر فرم بانکی مبنی بر حسن اعتبار بانکی
- تصویر مدرک تحصیلی (حداقل دیپلم)
- تصویر کارت ملی
- اصل و تصویر فرم تعهدنامه دریافت کارت بازرگانی و تصدیق امضای منقاضی از سوی دفاتر اسناد رسمی
- اصل اظهارنامه ثبت‌نام در دفاتر بازرگانی که به تایید اداره ثبت رسیده باشد.
- اصل و تصویر گواهی پلمب دفاتر از اداره ثبت شرکت‌ها
- اصل و تصویر گواهی عدم سوءپیشینه
- چهار قطعه عکس ۴*۶، تصویر تمامی صفحات شناسنامه (سن متقاضی حداقل ۱۸ سال تمام) و رؤیت اصل
- تصویر کارت پایان خدمت یا تصویر معافیت از خدمت سربازی برای آقایان و رؤیت اصل آن و کپی از تمامی صفحات سند مالکیت شش‌دانگ یا ارایه اجاره‌نامه مخصوص محل کار فراهم کنند.
