راهنمای مطالعه

طبق قانون مجازات اسلامی، هر رفتاری که مخالف قوانین باشد اعم از فعل یا ترک فعل، جرم محسوب می شود و مستحق مجازات است.

جرم یک عملی است که مخل نظم جامعه است و باعث ورود خسارت و صدمه به حقوق و آزادی افراد می شود.

در قانون انواع جرم و انواع مجازات مشخص شده است.

یکی از انواع جرائم مشخص شده در قانون، جرم عمدی است.

جرم عمدی در دسته بندی جرائم عمدی، جرائم شبه عمدی و خطاء محض قرار دارد؛ این تقسیم بندی با توجه به قصد و نیت مرتکب در ورود جنایت ایجاد شده است.

موارد جرم عمدی در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی مشخص شده است.

از این رو در این مقاله به بررسی موارد جرم عمدی از جمله عمد مرتکب، جنایت عمومی و شرایط خاص قربانی می پردازیم.

عمد مرتکب

هرگاه مرتکب عمدا کاری انجام دهد که باعث وقوع جنایت شود، جنایت رخ داده جرم عمدی محسوب می شود، حتی اگر مرتکب قصد انجام جنایت را نداشته باشد اما آگاه باشد که عمل او نوعا به گونه ای است که باعث به وقوع پیوستن جنایت می شود.

مثلا وقتی انسان هوشیاری، دیگری را از ارتفاع زیاد به پایین هل دهد، و این کار باعث مرگ دیگری شود، جرم عمدی محسوب می شود، حتی اگر واقعا قصد کشتن نفر دیگر را نداشته باشد، اما می داند که عمل او (پرت کردن دیگری از ارتفاع زیاد) نوعا کشنده است.

جنایت عمومی

گاهی کسی اقدام به انجام جنایتی می کند، بدون اینکه فرد یا جمع خاصی مورد نظرش باشد؛ مانند اینکه کسی در یک مکان عمومی بمب گذاری کند؛ عمل این فرد طبق قانون جرم عمدی محسوب می شود.

شرایط خاص قربانی

گاهی عملی که مرتکب انجام می دهد، اصولا باعث وقوع جنایت نمی شود و افراد متعارف و عادی ازآن آسیبی نمی بینند اما شرایط قربانی به گونه ای است که عمل مرتکب باعث ورود صدمه و وقوع جنایت نسبت به او می شود.

مثلا کسی که می داند دیگری بیماری قلبی دارد و کاری انجام دهد که منجر به آسیب به او شود، عمل او جرم عمدی محسوب می شود.

بنابراین مورد دیگر جرم عمدی زمانی است که عمل مرتکب نوعا باعث وقوع جنایت نیست ولی به علت شرایط خاص قربانی مثل بیماری، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگری که باعث می شد، او در شرایط متفاوتی با افراد عادی به سر برد.