در کنار شرکت ها که به کار تجارت اشتغال دارند قانون گذار نهاد حقوقی خاصی را که دارای شخصیت حقوقی می باشد، جهت انجام اموری که جنبه غیرتجاری دارد از قبیل کارهای علمی یا ادبی یا امور خیریه پیش بینی نموده است که به آن موسسه گفته می شود، موسسه و شرکت دارای تفاوت های عمده ای می باشند.
شرکت را ماده ۲۰ قانون تجارت به ۷ نوع تقسیم کرده است که عبارتند از:
شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت مختلط سهامی، شرکت نسبی و تعاونی.
موسسه هم به دو نوع موسسات انتفاعی و غیر انتفاعی تقسیم می گردد.
با توجه به تفاوت‌هایی که شرکت و موسسه در انواع و نحوه ثبت دارند، در این مقاله به بررسی تفاوت شرکت و موسسه و تمایز آن ها می پردازیم.
تعریف شرکت
در قانون تجارت تعریف کلی از شرکت های تجاری ارئه نشده است، در ماده ۲۰ قانون تجارت انواع آن بیان شده و در سایر مواد به توضیح شرایط و نحوه تشکیل، اداره آن ها، انحلال و ورشکستگی هر یک پرداخته شده است.
همانطور که در مقاله شرکت و انواع آن توضیح دادیم شرکت های تجاری حتما باید عملیات تجاری انجام دهند و در اساسنامه آنها باید نام شرکت، هویت و اقامتگاه آن، موضوع شرکت میزان سهام مدت شرکت و غیره باید ذکر گردد به دلیل آن که میزان و نحوه مشارکت شرکا مبنای تفاوت در نام و ماهیت شرکت ها از یکدیگر می باشد.
تعریف موسسه
در واقع موسسات و هدف از تشکیل آن امور تجاری نیست بلکه برای امور علمی، ادبی، خدماتی و غیره تشکیل می گردند.
همانطور که در ماده ۵۸۴ قانون تجارت و ماده ۱ ایین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و موسسات غیر تجاری مصوب ۱۳۳۷ بیان شده است این موسسات از تاریخ ثبت در اداره ثبت شرکت ها شخصیت حقوقی پیدا می کنند و دارای مجمع عمومی و عادی و اظهارنامه نیز هستند.
تشکیلات و موسسات مزبور می توانند عناوینی از قبیل انجمن، کانون یا بنگاه داشته باشند.
موسسات بر سه اساس تقسیم می شوند: مالکیت، هدف و نوع فعالیت.
موسسات بر حسب مالکیت بر سه بخش هستند:
- موسسه خصوصی
- موسسه عمومی
- موسسه تعاونی
موسسات برحسب هدف به دو دسته موسسات انتفاعی و غیر انتفاعی تقسیم می شوند:
موسسه انتفاعی:
موسساتی هستند که برای جلب سود و منفعت بین شرکا ایجاد شوند، مثل: موسسه فنی و ….
موسسه غیر انتفاعی:
هدفشان کسب سود و منافع و تقسیم آن بین اعضا خود نباشد.
برای ثبت این گونه از موسسات نیاز به اخذ مجوز از سازمان مربوطه می باشد که به دو نوع موسسات خصوصی و عمومی تقسیم می شوند، مثل: انجمن ها، اتحادیه ها، احزاب و غیره.
موسسات برحسب نوع فعالیت به سه دسته تقسیم می گردد: خدماتی، بازرگانی، تولیدی.
تفاوت شرکت با موسسه
درمورد تفاوت موسسه و شرکت همانطور که در تعریف آنها نمایان است، در واقع اساسا هدف از تشکیل شرکت رسیدن به سود و منفعت است که بین شرکا تقسیم می گردد.
نوع فعالیت آن ها کاملا متفاوت با موسسه است زیرا برای اهداف و امور صرفا تجارتی به وجود آمده اند و میزان مسئولیت شرکا، حداقل تعداد شرکا در هر ۷ نوع از شرکت ها متفاوت است، در حالی که موسسات به اهداف دیگر از قبیل علمی، فنی، هنری و غیره تشکیل می گردند ولی رسیدن به سود هم ممکن است جزو اهدافشان باشد.
