در خلع ید فی مابین متصرف و مالک، قراردادی که در آن شرایط تخلیه قید شده باشد وجود ندارد.
به بیان دیگر، در خلع ید، تصرفات متصرف فعلی از ابتدا غاصبانه بوده است، ولیکن در تخلیه ید که تصرفات شخص از ابتدا غاصبانه نبوده؛ بلکه از زمانی که موعد تحویل فرا می رسد و شخص اقدام به تخلیه نمی کند، تصرف او غاصبانه می شود.
ولیکن در دعوای تصرف عدوانی با دعوای تخلیه دو مورد اهمیت دارد:
اگر فردی، بر حسب قرارداد مثلا قرارداد اجاره موعدی مشخص شده باشد ولیکن در زمان مقرر ملک تخلیه نشود و از تخلیه امتناع شود در این مورد می توان دعوای تخلیه ید مطرح نمود.
در فرض اول اگر بین مالک و متصرف فعلی ،قرارداد موجود باشد در این فرض باید دادخواست تخلیه ید تقدیم گردد، ولیکن در تصرف عدوانی بین متصرف سابق و متصرف فعلی، هیچ قراردادی نیست، زیرا اگر قراردادی باشد تصرف متصرف فعلی عدوانی نیست.
نکاتی که باید در خلع ید به آن توجه نمود
- در دعوای خلع ید، ارائه سند رسمی مالکیت الزامی است.
- در دعوای تصرف سند مالکیت صرفا اماره ای است ولی در خلع ید سند مالکیت دلیل محسوب می شود.
- در دعوای خلع ید، مالکیت خواهان باید اثبات شود ولیکن در دعوای تصرف عدوانی، سبق تصرف خواهان اثبات شود کافی است.
- دعوای تصرف عدوانی حمایت از تصرفات متصرف سابق است در حالیکه در خلع ید مبنا حمایت از مالکیت است.
رای وحدت رویه شماره۶۷۲، مورخ ۸۳/۱۰/۰۱
خلع ید از اموال غیر منقول فرع بر مالکیت است؛ بنابراین طرح دعوای خلع ید از زمین، قبل از احراز و اثبات مالکیت قابل استماع نیست.
