به همان میزان که فحاشی در دنیای واقعی، ناپسند و نکوهیده است و برای آن مجازات در نظر گرفته شده، برای جرم فحاشی در فضای مجازی نیز مجازات تعیین شده است.
همه گیر شدن استفاده از رایانه و تلفن‌های هوشمند و رشد روز افزون شبکه‌های اجتماعی باعث شده است که فعالیت در فضای مجازی بسیار گسترده باشد.
در دنیای مدرن امروز که راه‌های ارتباطی میان انسان‌ها به شدت گسترش یافته و در عین حال آسان شده است، میزان جرایم نیز به نسبت، به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است.
هم اکنون با ورود فضاهای مجازی و سیستم های ارتباطی، میزان جرایم به قدری گسترش یافته که برای دفاع از شهروندان پای قوانین به میدان عمل باز شده است.
کمتر کسی را می‌شناسید که از امکانات فضای مجازی استفاده نکند یا صفحه‌ای در شبکه‌های اجتماعی نداشته باشد.
وجود پایگاه‌های مختلفی که از آن‌ها به عنوان صفحات یا اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی نام می‌بریم، این امکان را ایجاد می‌کند که افراد بتوانند هر محتوایی را به اشتراک بگذارند.
توهین به افراد در بخش کامنت اینستاگرام و… از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا هفتاد و چهار ضربه و یا پنجاه هزار‌تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
قذف عبارت است از نسبت دادن زنا یا لواط به شخص دیگر هرچند مرده باشد.
اگر کسی زنا یا لواط را به کسی نسبت دهد و نتواند آنرا اثبات کند، به۸۰ ضربه شلاق محکوم می شود که از حدود شرعی محسوب می گردد.
لازم به ذکر است نوشـتن آن و درج الکترونیـکی آن و انتـشار آن در اینترنت و ایمیل و شبکه های اجتماعی نیز طبق قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ جرم است.
از طرف دیگر، شبکه‌های اجتماعی شرایط را برای افراد با هویت جعلی نیز فراهم کرده‌اند.
بسیاری از افراد با پنهان شدن پشت نام‌های غیر واقعی می‌توانند عامل انتشار بسیاری از حاشیه‌های منفی باشند.
این حواشی در مواردی میتواند باعث ایجاد هرج و مرج و آشوب روانی یا حتی اجتماعی در فضای جامعه باشد و تاثیراتی بسیار فراتر از فضای مجازی برجای بگذارد؛ به همین دلیل است که رسیدگی، پیگیری و نظارت بر فعالیت افراد در فضای مجازی از مهمترین مواردی است که باید به آن پرداخته شود.
از طرفی حس مخفی بودن و مخفی ماندن باعث می‌شود بسیاری از افراد دست به اعمالی بزنند که در قوانین کشور جرم محسوب می‌شوند.
البته در ماده ۱۶ قانون جرایم رایانه‌ای در حوزه هتک حیثیت و نشر اکاذیب به این مورد پرداخته شده است.
در این ماده می‌خوانیم: «هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفا موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»و همچنین «چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات محکوم خواهد شد.»
در کشور ما مسئولیت رسیدگی به فضای مجازی در اختیار پلیس سایبری یا پلیس فتا است.
لازم به یادآوری است که هر عملی در واقعیت، به عنوان جرم تعبیر شود و برای آن مجازات تعیین شده باشد، در فضای مجازی هم جرم است و باید با آن مقابله شود. یکی از شایع‌ترین این جرائم سایبری، جرم اهانت در فضای مجازی است.
آیا فحش دادن در فضای مجازی یک عمل مجرمانه است؟
گاهی پرسیده می‌شود که آیا فحش دادن در فضای مجازی جرم است؟!
در جواب باید بگوییم که مگر تفاوتی هم میان عمل انجام شده در فضای مجازی با فحاشی در دنیای واقعی وجود دارد؟ از نگاه قانون مجازات، فحاشی و اهانت در هر مکان یا جایگاهی و به هر طریقی که به معنای فحاشی باشد، جرم است و مجازات دارد.
افرادی که می‌پرسند آیا فحاشی در فضای مجازی جرم است، احتمالا به این مساله فکر می‌کنند که فضای مجازی اهمیت کمتری دارد یا تاثیر کمتری برجای می‌گذارد؛ این استدلال به کلی اشتباه است.
جرم فحش در فضای مجازی را می‌توانیم از شیوه‌های جدید فحاشی در نظر بگیریم. این جرم در حقیقت شیوه جدیدی از فحاشی است و در عمل با شیوه سنتی آن هیچ تفاوتی ندارد.
اگر غیر از این باشد و هر شخصی بتواند با اکانت‌های مجازی، هر موضوع بی اساسی را به شخص دیگر نسبت دهد و موجب آزردگی خاطر آن‌ها باشد، بدون شک آرامش و امنیت جامعه خدشه دار خواهد شد.
جرم فحش در فضای مجازی مانند سایر اشکال جرم فحش ، محاکمه می‌شود و به آن مجازات تعلق می‌گیرد.
افراد مختلف می‌توانند با مدارکی که از فحاشی در دست دارند، برای تنظیم دادخواست اقدام کنند و لایحه توهین و فحاشی تقدیم دادگاه شود.
هیچ شخصی اجازه ندارد به صرف استفاده از فضای مجازی، فحاشی کند یا اتهامات بی اساسی را به شخص دیگر نسبت دهد.
چرا مقابله با جرم فحاشی در فضای مجازی اهمیت دارد؟
مقابله با جرم اهانت در فضای مجازی اهمیت بسیاری دارد. رشد شبکه‌های اجتماعی، رشد تکنولوژی و سادگی دسترسی به اینترنت و استفاده از آن، شرایط را برای انجام انواع جرائم در فضای مجازی بسیار آسان کرده است.
علاوه بر این، فضای مجازی کاربران بسیار زیادی دارد که موجب تاثیر گذاری و انتشار سریع مطالب در فضای جامعه می‌شود.
از طرف دیگر فضای مجازی شرایطی را ایجاد می‌کند که گاهی دسترسی به شخصی که جرم فحاشی را انجام داده است، کمی مشکل می‌شود.
فحاشی به شخص دیگر میتواند درگیری‌های خانوادگی ایجاد کند و فحاشی به افراد در مقام‌های بالاتر مانند جرم توهین به رهبری میتواند امنیت جامعه را خدشه دار کند.
با تمام مواردی که ذکر شد، احتمالا تا به اینجا متوجه اهمیت مقابله با جرم فحش دادن در فضای مجازی شده اید؛ با این جرم مانند سایر جرائم سایبری برخورد خواهد شد.
هرچند که در هیچ یک از ماده‌های مربوط به جرائم در فضای مجازی به طور مستقیم به آن اشاره نشده است.
جرم فحاشی در فضای مجازی از نگاه قانون مجازات
حکم فحاشی ناموسی در فضای مجازی و به دنبال آن تعیین مجازات برای آن، براساس قانون مجازات تعیین می‌شود.
این مجازات دقیقا همان مجازاتی است که برای فحاشی در دنیای واقعی مشخص شده است.
ماده ۶۰۸ قانون مجازات در خصوص جرم فحاشی می‌گوید:
بی احترامی به افراد، از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ بی ادبانه، چنانچه موجب مجازات جرم قذف نباشد، شخص مرتکب به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
علاوه بر این، قانون مجازات، مقام شخص را نیز مورد نظر قرار می‌دهد. اگر شخص از افراد عالی رتبه باشد یا موضوع مورد فحاشی از ارزش‌های دینی و اجتماعی مردم جامعه باشد، میزان مجازات افزایش پیدا خواهد کرد.
ماده‌های ۵۱۳، ۵۱۴ و ۶۰۹ قانون مجازات و همچنین ماده ۴۲ قانون وکالت، به همراه ماده ۲۰ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری و ماده ۳۰ قانون مطبوعات از جمله ماده‌هایی هستند که درباره جرم فحاشی صحبت کرده‌اند.
در ادامه هر کدام از ماده‌های بالا را توضیح می‌دهیم.
ماده ۵۱۳ قانون مجازات
این ماده قانونی بیان می‌کند که هرکس به اعتقادات مذهبی یا هریک از انبیاء بزرگ و امامان شیعه و حتی حضرت زهرا (س) اهانت کند به حبس از یک تا پنج سال محکوم می‌شود.
ماده ۵۱۴ قانون مجازات
این قانون نیز بیان می‌کند که هر کس به بنیانگذار انقلاب و مقام معظم رهبری به هر شکل ممکن، اهانت کند مجازاتی به اندازه شش ماه تا دو سال حبس را تحمل خواهد کرد.
ماده ۶۰۹ قانون مجازات
این ماده قانونی نیز با توجه به سمت هر شخص تعیین تکلیف کرده است.
این ماده قانونی می‌گوید:
«هر کس با توجه به سمت به یکی از روسای سه قوه یا معاونان ریاست دولت یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورا یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها، در حال انجام وظیفه یا به سبب آن فحاشی کند به سه ماه تا شش ماه حبس یا تا (۷۴) ضربه شلاق یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.»
ماده ۴۲ قانون وکالت و ماده ۲۰ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری
این ماده قانونی نیز بیان می‌کند که وکلا وظیفه دارند در دفاع خود در دادگاه و حتی در مقابل مقامات اداری و همچنین وکیل شخص مقابل (طرف دعوا) یا خود او، نهایت ادب و نزاکت را حفظ کنند. در غیر این صورت به مجازات انتظامی درجه ۴ به بالا محکوم می‌شوند.
ماده ۲۰ لایحه قانونی استقلال کانون وکلای دادگستری نیز در حمایت از وکیل دادگستری بیان می‌کند که هرکس به وکلای دادگستری فحاشی کند به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.
ماده ۳۰ قانون مطبوعات
مطابق با این ماده از قانون «انتشار هر نوع مطلب مشتمل بر تهمت یا فحش و الفاظ بی ادبانه و نظایر آن نسبت به افراد مختلف ممنوع است.
مدیر مسئول جهت مجازات به محاکم قضایی معرفی می‌گردد و تعقیب جرائم مزبور، موکول به دادخواست شاکی خصوصی است و در صورت استرداد دادخواست، تعقیب در هر مرحله‌ای که باشد متوقف خواهد شد.»
شکایت از توهین‌کنندگان
با در نظر گرفتن جرم تلقی شدن توهین می‌توانید مشکلات به وجود آمده از فرد توهین‌کننده را پیگیری نمایید.
توجه: درصورت نامشخص بودن هویت فرد به دادسرا مراجعه کرده و شکوائیه تنظیم نمایید و توهین کننده را به میز محاکمه ببرید.
محل وقوع جرم توهین در فضای مجازی
استفاده کردن از اینترنت تنها ابزار ارتکاب جرم است و منظور از محل وقوع جرم توهین درواقع همان فضای اینترنتی می‌باشد.
محل وقوع جرم توهین در فضای مجازی، آن جایی است که مجرم در آن به نتیجه موردنظرش رسیده است؛ پس به این نتیجه می‌رسیم که هر آن جایی که فرد توهین شده از توهین مطلع شد میتواند در دادگاه محل از توهین کننده به خود شکایت کند.
با اینکه به طور مستقیم قانونی برای جرم فحاشی در فضای مجازی یا حتی مجازات فحاشی ناموسی در فضای مجازی وجود ندارد، اما با استناد به ماده‌هایی که در بالا بیان کردیم، این جرم پیگیری شده و مرتکب مجازات می‌شود.
