همانطوری که هر شخص اسم معینی دارد باید برای انتظام امور زندگانی قضائی هم محلّ معیّنی داشته باشد؛ زیرا اسم با اقامتگاه و احوال شخصی و اهلیت، عناصر متشکله شخصیت محسوب می شوند.
بنابراین هر شخصی باید محل معیّنی که فرضاً همیشه در آن مکان زیست می کند داشته باشد، گرچه واقعا ًو عملاً و پیوسته در آنجا حضور نداشته باشد.
این چنین محل را از نظر حقوقی اقامتگاه می نامند و حقوق مدنی برای هر فردی محل اقامت مخصوص را معین می نماید که آن محل اقامت قانونی او شناخته می شود.
تعیین اقامتگاه دارای فواید متعددی است که در قوانین و مقررات مختلف به آن پرداخته شده است، به عنوان مثال، یکی از قواعد مهم در آیین دادرسی مدنی آن است که مرجع صالح برای رسیدگی به دعوا، محل اقامت خوانده می باشد.
حال سوال مهمی که مطرح می شود آن است که اقامتگاه زن شوهر دار کجاست؟
قانون مدنی در این خصوص یک حکم کلی مقرر کرده است که البته در مواردی استثنائاتی هم دارد.
به همین منظور در این مقاله ابتدا به بررسی اقامتگاه زن شوهردار پرداخته و در ادامه استثنائات اقامتگاه زن شوهردار را مطرح می کنیم.
اقامتگاه زن شوهردار
بر اساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی اصولا زن باید در منزل شوهر ساکن باشد.
به عبارت دیگر اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر او است.
همچنین بر اساس ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی ریاست خانواده با شوهر است؛ به همین دلیل، طبیعی است که اقامتگاه اجباری زن همان اقامتگاه شوهرش باشد.
در ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی نیز اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر او تعیین شده است، اما اقامتگاه شوهر در صورتی اقامتگاه اجباری زن محسوب می شود که زن در آنجا سکونت داشته باشد.
در این صورت قانونگذار فرض می کند که محل سکونت زن مرکز مهم امور او است، اما با عنایت به قوانین و مقررات، در مواردی اقامتگاه زن شوهردار دیگر اقامتگاه شوهر او نیست؛ بلکه اقامتگاه خود اوست که در ادامه مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
استثنائات اقامتگاه زن شوهردار
در ادامه ماده ۱۰۰۵ قانون مدنی آمده است که: "زنی که شوهر او اقامتگاه معلومی ندارد و همچنین زنی که با رضایت شوهر خود و یا با اجازه دادگاه مسکن جداگانه ای اختیار کرده است، می تواند اقامتگاه مستقلی نیز داشته باشد".
بنابراین، استثنائات اقامتگاه زن شوهر دار را می توان شامل موارد زیر دانست:
- در مواردی که شوهر اقامتگاه مشخص و معلومی ندارد، در این صورت اقامتگاه زن شوهردار اقامتگاه خود اوست.
- در موردی که زن به موجب شرط ضمن عقد نکاح با شوهر توافق می کند که اختیار انتخاب مسکن را داشته باشد، یا بعد از ازدواج با رضایت شوهر مسکن جداگانه ای اختیار می کند.
مثلا محل سکونت شوهر در تهران است؛ اما زن با رضایت شوهر در منزلی جداگانه در کرج سکونت می کند که در این صورت، اقامتگاه زن شوهردار در کرج است نه در تهران.
همچنین، در صورتی که زن به حکم دادگاه مسکن جداگانه ای انتخاب کرده باشد، اقامتگاه وی همانجاست.
- در صورتی که زندگی با شوهر در منزل مشترک سبب خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی برای زن باشد هم او می تواند به حکم دادگاه مسکن جداگانه ای انتخاب کند که در این صورت ، اقامتگاه وی اگر چه از شوهرش جداست، اما چون جزء موارد مجاز عدم تمکین است، مرتکب عدم تمکین از شوهر نشده است و از حق نفقه هم برخوردار خواهد بود.
