وکیل کسی که از طرف شخص دیگری اعم از حقوقی یا حقیقی به موجب عقد وکالت برای انجام کاری مامور می‌شود.
نایب السلطنه را در دوره صفویه وکیل می‌گفتند و عنوان وکیل الرعایا هم از همین‌جا برخاسته است. می‌توان برای وکیل انتخابی حد و مرزی مشخص کرد که در چه زمینه‌ای اجازه وکالت از طرف شما دارد و در چه زمینه‌ای خود شخص باید برای آن کار حضور داشته باشد.
وکیل حقوقی کسی است که از جانب موکل اجازه داشته باشد در خصوص مسائل حقوقی، در مراجع قضایی یا غیر قضایی اقدام کند.
دراین رابطه وکیل حقوقی نسبت به احقاق حقوق موکلش در رابطه با موضوع مطروحه در مراجع قضایی و غیر قضایی طبق حدود اختیاراتش انجام وظیفه می نماید و آثار اقدام وکیل در مراجع فوق، طبق قانون مدنی متوجه موکل است.
در ادامه با وظایف و تعهدات یک وکیل حقوقی برای انجام خدمات حقوقی بیشتر آشنا می شویم.
وکیل حقوقی در چه زمینه هایی مشاوره می دهد؟
وکیل و مشاور حقوقی می تواند در همه مسائل های حقوقی مشاوره دهد، البته عنوان مسائل حقوقی یک موضوع کلی است و بهتر این است که وکیل در بعضی از موضوعات حقوقی که تخصص دارد مشاوره دهد.
در کشورهای پیشرفته مشاوره های وکیل به صورت تخصصی است؛ بدین معنی که بعضی وکلا در زمینه ی تجاری تخصص دارند که موکل با توجه به نوع تخصص آن ها به ایشان مراجعه می کند، اما در ایران به شکل رسمی واداری نظام تخصصی برای وکلا منظور نشده است.
تعهدات وکیل نسبت به موکل
تعهدات وکیل نسبت به موکل به شرح حدود اختیاراتی است که وکیل طبق وکالت نامه تنظیمی که با موکل، امضا نموده است اقدام نماید.
در وکالت نامه های رسمی صادره از دفاتر اسناد رسمی و یا وکالت نامه های قضایی بین وکلای دادگستری و موکل، قسمت حدود اختیارات وکیل مشخص شده است که طرفین می توانند طبق خواسته خود حدود و اختیارات وکیل را اعلام نمایند.
تعهدات وکیل بستگی به این دارد که وکیل تا چه اندازه و در چه موضوعاتی از موکل اختیار و اجازه پیگیری امور را داشته باشد.
به عنوان مثال شخصی وکیل می شود که صرفا امورات شهرداری موکل را انجام دهد وشخص دیگر وکیل می شود تا امورات موکل خود را صرفا در دادسرا یا دادگاه بدوی انجام دهد.
انواع حقوق عمومی
حقوق عمومی، شامل حق و حقوقی است که بین ادارات و نهاد های دولتی یا موسسات عمومی در انجام وظیفه و خدمت متقابل به مردم وجود دارد و باید اجرا گردد؛ همچنین چگونگی نحوه ی اجرای آن نیز در حقوق عمومی شرح داده شده است.
به عنوان مثال کیفیت و چگونگی حقوق متقابل میان شهرداری که یک موسسه عمومی در جامعه است و شهروندان، یکی از انواع حقوق عمومی است.
همچنین قوانین و حق وحقوق حاکم بر روابط سایر ادارات مانند سازمان ثبت اسناد با مردم نیز زیر مجموعه حقوق عمومی قرار می گیرد.
انواع حقوق خصوصی
حقوق خصوصی به صورت کلی به دو شکل مطرح می شوند:
یک این که حقوق فی مابین تمامی اشخاص حقیقی که در جامعه وجود دارند و صلاحیت برخورداری از حق خود را دارند، که در این صورت میزان و نحوه ی اجرای آن در حقوق خصوصی مورد بررسی قرار می گیرد.
به عنوان مثال یک شخص حقیقی در جامعه دارای انواع حق، مانند حق دادخواهی، حق اشتغال و امثال آن می باشد که این موضوع در حقوق خصوصی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.
دوم این که انواع شرکت های حقوقی اعم از شرکت های تجاری و یا غیر تجاری که در اصطلاح به آن شخصیت حقوقی می گویند؛ مثل شرکت ها و موسسات عام المنفعه که در جامعه وجود دارد، از مصادیق حقوق خصوصی اند که نحوه ی انجام وظیفه و حدود اختیارات و صلاحیت آن ها، طبق قانون در حقوق خصوصی شرح داده شده است.
حقوق بین الملل چیست؟
حقوق بین الملل در خصوص روابط دولت ها با یکدیگر و سازمان های جهانی و همچنین روابط حقوقی اشخاص کشورهای مختلف با یک دیگر است که به صورت کلی در قالب حقوق بین الملل عمومی و حقوق بین الملل خصوصی تعریف می شود.
حقوق بین الملل عمومی شامل روابط دولت ها با یک دیگر و نیز روابط دولت ها با سازمان های بین المللی مانند: سازمان ملل یا سازمان فائو (خوار و بار جهانی) است.
در حالی که حقوق بین الملل خصوصی ، نحوه ی اعمال قواعد حقوقی شهروندان سایر کشورها با یک دیگر و نیز سایر اشخاص حقوق خصوصی (شرکت ها) را در سطح بین المللی مورد بررسی قرار می دهد.
به عنوان مثال اگر شهروند ایرانی از یک شخص یا یک شرکت تجاری فرانسوی مطالباتی داشته باشد، این موضوع در حقوق بین الملل خصوصی مطرح می گردد و طبق قوانین بین المللی حل وفصل می شود.
انواع وکیل دادگستری حقوقی
وکیل می تواند در موضوعات مختلفی ورود پیدا کند، برهمین اساس وکیل خود به انواع مختلفی تقسیم می شود؛ ازجمله انواع وکیلی که می توان نام برد:
- وکیل دادگستری
- وکیل رسمی که دفاتر اسناد رسمی در قالب وکالت نامه رسمی برای اشخاص صادر می کنند.
- وکیل معاضدتی
- وکیل اتفاقی
- و وکیل تسخیری.
وکیل انتخابی
وکیل انتخابی بدین صورت است که هر فردی با میل و علاقه خود، می تواند شخصی را به عنوان وکیل انتخاب کند.
این وکلا می توانند وکلای رسمی باشند که فرد از طریق دفتر خانه اسناد رسمی، شخصی را به عنوان وکیل برای انجام کارهای مورد نظر خود، مانند مراجعه به ادارات یا شهرداری یا فروش اموال انتخاب می کند.
و یا می توانند وکلای دادگستری باشند که در مراجع قضایی و زیر مجموعه های آن اعم از شعبه حل اختلاف و مراجع انتظامی، به نیابت از موکل خود برای احقاق حقوق او باید فعالیت کنند.
وکیل تسخیری
وکیل تسخیری وکیلی است که دادگاه برای بعضی از اشخاص بی بضاعت در رابطه با جرائم های مهم کیفری مانند قتل و مانند آن، برای دفاع از حقوق آن ها انتخاب می کند که هزینه چنین وکلایی بر اساس تعرفه مندرج در قانون وکالت، از طرف دولت به وکیل پرداخت می شود.
وکیل معاضدتی
وکیل معاضدتی، وکیلی است که دادگاه در صورت درخواست اشخاص بی بضاعت، با احراز عدم توانایی مالی آن ها برای داشتن وکیل دادگستری، برای ایشان انتخاب می کند، بدین ترتیب که در صورت احراز عدم توانایی مالی شخص و درخواست وی از دادگاه برای داشتن وکیل.
دادگاه از طریق کانون وکلا و یا مشاوران و وکلای قوه قضاییه، وکیلی را برای شخص فوق انتخاب می کند تا بتواند از حقوق وی دفاع کند وحق کسی به دلیل عدم توانایی مالی ضایع نگردد.
حق الوکاله وکیل معاضدتی نوعا رایگان است.
وکیل اتفاقی
طبق قانون موضوعه کشوری، اقربای درجه اول می توانند هرسال یک یا دوبار از یک دیگر تقاضای وکالت نمایند که در این صورت با احراز قرابت نزدیک بین آن ها توسط مراجع قضایی و با صلاح دید قاضی دادگاه، این نوع وکالت محقق می گردد.
وکیل یا نماینده حقوقی ادارات
ادارات و سازمان ها و نهادهای دولتی نیز می توانند فردی را که در آن اداره مشغول به کار است با تصویب ریئس اداره مربوطه، به عنوان نماینده حقوقی، جهت اقامه دعوا و یا نسبت به دفاع از دعاوی اشخاص علیه اداره مربوطه، به دادگاه معرفی نمایند تا از منافع و حقوق سازمان مطبوع خود دفاع کند.
انواع تخصص های حقوقی
انواع تخصص های حقوقی شامل تخصص حقوقی در زمینه ی حقوق تجارت و امور مالی، تخصص حقوقی در زمینه مسائل خانواده و همه ی قوانین و مقررات مرتبط با آن، تخصص حقوقی مربوط به امور کیفری، تخصص حقوقی در مسائل حقوق مدنی که شامل انواع قراردادهای معین و غیر معین، ارث و میراث و حق شفعه و … است.
تخصص حقوقی مربوط به دیوان عدالت اداری و حدود وظایف آن می باشد.
وکیل خانواده
وکیل خانواده کسی است که در امور حقوق و مقررات خانوادگی تسلط کامل و جامع داشته باشد؛ چون لفظ وکیل عام است.
چنین شخصی می تواند وکیل محضری باشد که در دفتر خانه اسناد رسمی توسط فرد انتخاب می شود تا جهت انجام امور خانوادگی و مطالبات حق و حقوق ضایع شده اعضای خانواده خود اقدام کند. و یا این که می تواند وکیل دادگستری باشد که به نیابت از موکل خویش در دادگستری و زیر مجموعه های آن اقدام قضایی و احقاق حق نماید.
وکیل ملکی
وکیل ملکی وکیلی است که در مورد انواع املاک اعم از بایر و غیر بایر اطلاعات نسبی حقوقی و غیر حقوقی داشته باشد.
وکیل مهاجرت
وکیل مهاجرت وکیلی است که در امور مربوط به مهاجرین به کشورهای دیگر و اخذ تابعیت از دولت های مطبوع که در آن مقیم هستند، اطلاعات حقوقی کافی داشته باشد.
این که چگونه از حقوق مهاجرین در کشورهای مقیم دفاع نماید یا در مورد تابعیت آن ها به درستی اقدام کند.
وکیل امور قراردادها
وکیل امور قراردادها وکیلی است که در قراردادهایی که بین اشخاص تنظیم می شود اطلاعات نسبی حقوقی داشته باشد.
این قرار دادها می تواند بین اشخاص حقیقی و یا بین اشخاص حقوقی تنظیم گردد. بدیهی است که وجود وکیل خبره در زمان عقد قرار دادهای مذکور، می تواند تا حدود زیادی از خسارات و کلاهبرداری های ممکن در آینده جلوگیری کند.
وکیل شرکت ها
وکیل شرکت ها وکیلی است که که در امور مربوط به شرکت ها و انواع آن اطلاعات کامل حقوقی داشته باشد.
این شرکت ها می توانند شرکت های تجاری مشخص در قانون تجارت باشند مانند شرکت با مسئولیت محدود و یا شرکت های تضامنی و یا این که می توانند شرکت های غیر تجاری مانند شرکت های عام المنفعه و فرهنگی باشند.
وکیل چک و سفته
وکیل چک وسفته وکیلی است که در امور مربوط به انواع چک ها که از بانک های مختلف صادر می شود و همچنین راجع به سفته ها و گواهی عدم پرداخت انواع چک، و واخواست سفته ها (پروتست) و ظهرنویسان چک ها و حقوق و تکالیف مربوط به ظهر نویسان چک وسفته ها اطلاعات کافی داشته باشد تا بتواند از حقوق موکل خود به درستی دفاع کند.
چرا به وکیل دادگستری نیاز داریم؟
با توجه به گستردگی مناسبات اجتماعی و افزایش اختلاف میان افراد، اشخاص ناچار می شوند برای حل اختلاف ایجاد شده بین خود به محاکم قضایی مراجعه نمایند. حل این اختلافات در مراجع قضایی براساس قوانین موضوعه کشوری انجام می شود که این قوانین خود شامل چندین جلد کتاب است.
بدیهی است که استنباط این قوانین که برگرفته از متون فقه شیعه و سایر قوانین از دیگر منابع است، توسط افراد عادی که هیچ دانشی در این رابطه ندارند ممکن نیست؛ چه بسا بسیاری از افراد با پشتوانه اندک علم حقوق برای احقاق خقوق خود به دادگاه مراجعه کردند و نتیجه عکس گرفتند.
همانطور که خود درمانی در علم پزشکی گاهی موجب ضرر جسمی و روحی بیمار می گردد، در مسائل حقوقی نیز این گونه اعمال نظر ها موجب ضرر و زیان مالی و حیثیتی می شود که نه نتها خود فرد، بلکه چندین خانواده را نیز ممکن است سال های سال از حقوق قانونی خود محروم سازد.
از طرف دیگر اگر اشخاص توانایی علمی مورد نیاز را داشته باشند، ممکن است وقت کافی نداشته باشند تا خودشان بتوانند در محاکم قضایی و یا برای پیگیری امور خود به مراجع زیربط قضایی مراجعه نمایند.
طبق قانون موضوعه کشوری از جمله حقوق اشخاص این است که می توانند برای انجام کارهای اداری و غیر اداری و کارهای قضایی، به نیابت از خود با درج حدود اختیارات، کسی را به عنوان وکیل برای انجام کارهای مذکور انتخاب کنند.
مهارت ها، توانایی ها و زمینه های تخصصی
- تنظیم قراردادهای داخلی.
- طرح و اقامه دعوی در دادگاه های ایران و دادگاه های خارج از ایران در زمینه قراردادهای بین المللی و احوال شخصیه ( طلاق، نکاح و..)دارای تجربه و مهارت در دعاوی مربوط به مطالبات.
- دارای تجربه و مهارت در دعاوی مربوط به اراضی و املاک.
- دارای تجربه و مهارت در دعاوی که در صلاحیت دادگاه کیفری یک و دیوان عالی کشور می باشد.مسلط به دعاوی مربوط به پرونده های حقوقی،کیفری، ثبتی، خانوادگی، قاچاق و موادمخدر.
- دارای تجربه در دعاوی که در صلاحیت دیوان عدالت اداری کشور می باشد.
هزینه و محاسبه حق الوکاله وکیل
محاسبه حق الوکاله وکیل در درجه اول به صورت توافقی انجام می گیرد.
حتی در امور قضایی که توسط وکیل دادگستری کار پیش می رود نیز طبق قانون وکالت، توافقی که بین وکیل و موکل انجام می پذیرد شرط است.
و اگر توافقی بین موکل و وکیل دادگستری در رابطه با پیگیری امور قضایی صورت نگیرد در صورت اختلاف، طبق قانون وکالت، مطابق با تعرفه وکلا مندرج درقانون مذکور اعمال می شود.
در رابطه با وکالت محضری نیز پرداخت و محاسبه حق الوکاله به صورت توافقی است و در صورت عدم توافق بین طرفین، طبق قانون مدنی، وکیل مستحق اجرت المثل ایام و نوع کار وکالت خود می باشد.
لازم است که وکیل در فرم وکالتنامه حتما مبلغ حق الوکاله را درج کند.
نکته دیگری که در منحاسبه حق الوکاله وکیل باید دانست این است که هزینه حق وکاله تسخیری یا معاضدتی، دوبرابر حداقل تعرفه خواهد بود.
