عقد نکاح برای زن و شوهر یک سری تکالیفی را به وجود می‌آورد و در صورت عدم اجرای وظایف در روابط زوجیت، منجر به بروز مشکلاتی برای زوجین خواهد شد.
قانونگذار ریاست بنیان خانواده را در اختیار مرد قرار داده است و در مقابل نیز زوجه وظیفه انجام تکالیف تعیین شده در قانون را دارد. زنی که از همسر خود تمکین نمی‌کند، به عنوان زن ناشزه شناخته شده و طلاق از طرف زن ناشزه، احکام خاص خود را دارد.
ناشزه بودن زوجه سبب نمی‌شود که او امکان ارائه درخواست طلاق را نداشته باشد بلکه صرفا از برخی حقوق مالی خود در زندگی، محروم می‌شود.
زوجه طبق قانون مکلف به تمکین به عام و تمکین خاص از شوهر است که در صورت عدم برخورداری از عذر موجه برای عدم تمکین در برابر شوهر، شوهر می‌تواند او را طلاق دهد.
در هر صورت خانم ناشزه این حق را دارد تا بر اساس موارد طلاق از طرف زن، دادخواست طلاق را به دادگاه بدهد.
شرایطی که برای طلاق از طرف زوجه ناشزه وجود دارد این است که زن باید درخواست طلاق را بر اساس یکی از سه حالت، عسر و حرج، تحقق شروط ضمن عقد نکاح و وکالت در طلاق، ارائه نماید.
در هر صورت زن ناشزه برای طلاق گرفتن، لازم است که دلایل موجه و قانونی داشته و در مواردی نیز رضایت شوهر را نیز داشته باشد. علاوه بر این که زن ناشزه می‌تواند از طریق حق طلاق طی وکالت نامه رسمی، از دادگاه صدور گواهی عدم امکان سازش را تقاضا کند.
طلاق از طرف ناشزه باید مستلزم ارائه دلایل موجه بوده که دادگاه بتواند مجوز طلاق را صادر کند. این که زوجه از تمکین نسبت به همسر خود خودداری می‌کند، مانعی برای حق طلاق او نمی‌شود اما طبق قانون، از حق نفقه محروم می‌شود.
در این صورت در طلاق از طرف زن ناشزه، موضوع پرداخت نفقه منتفی است و تنها سایر حقوق مالی زن مانند مهریه، مطرح می‌شود. نحوه طلاق از طرف زن ناشزه با تنظیم دادخواست طلاق و ثبت در دفاتر خدمات قضایی صورت می‌گیرد.
دادگاه با بررسی دلایل مطرح شده در دادخواست طلاق از طرف زن نشوز، در صورت امکان اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش نموده و یا این که درخواست طلاق مطرح شده را رد می‌کند.
در این مقاله قصد داریم که به شرایط و نحوه طلاق گرفتن زن ناشزه بپردازیم. وکیل طلاق در بنیاد وکلا نیز در تمامی این مراحل در کنار شما خواهد بود.
زن ناشزه کیست؟
شاید برای باز نخست باشد که با اصطلاح زن ناشزه مواجه می‌شوید. به طور کلی خانم‌هایی که از اجرای تکالیف خود در روابط زوجیت خودداری می‌کنند، به آن‌ها ناشزه گفته می‌شود.
زن ناشزه در واقع زنی است که از انواع تمکین در برابر شوهر، خودداری به عمل آورده و به همین صورت، از یک سری حق و حقوق قانونی خود نیز محروم می‌شود.
وظیفه تمکین برای زوجه در رابطه زن و شوهری بسیار مهم است و خانم‌هایی که وظایف شرعی و قانونی خود را انجام نمی‌دهند، تبعات مختلفی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.
مفهوم زن ناشزه در موضوعات حقوقی و خصوصا پرونده‌های خانواده، بسیار پرکاربرد است و صدور احکام قضایی در خصوص زنان ناشزه نیز شرایط خاص خود را دارد.
در دعاوی خانواده خصوصا دعاوی عدم تمکین به وفور از عبارت زن ناشزه چه در متن دادخواست و چه در دادنامه دادگاه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زن ناشزه که تمکین نمی‌کند، لازم است که دادگاه ابتدا دلایل عدم تمکین زوجه را مورد بررسی قرار دهد و در مواردی، تمکین نکردن زوجه، عذر موجه و قانونی دارد و سبب صدور حکم نشوز برای زن نمی‌شود.
برای آشنایی بیشتر با مفهوم زن ناشزه و این که به چه زنانی اصطلاح ناشزه تعلق می‌گیرد، لازم است که با معنای تمکین و انواع آشنا شویم.
تمکین عام
زمانی که موضوع زن ناشزه و به تبع آن طلاق از طرف زن ناشزه به میان می‌آید، باید به این موضوع اشاره کرد که عدم تمکین زن در برابر یک سری تکالیف مشخص شده در قانون و شرع سبب می‌شود که احکام مربوط به طلاق گرفتن زنان ناشزه، به خصوص باشد.
از این رو، تمکین زن شامل دو موضوع کلی تمکین عام و تمکین خاص است. تمکین عام در ارتباط با وظایف عمومی زن در روابط زوجیت است.
تکالیفی مانند حسن رفتار با شوهر و انجام امورات منزل به عنوان تمکین عام شناخته می‌شود. علاوه بر این که در قانون، مواردی از جمله سکونت زن در منزل شوهر، تبعیت از شوهر در خصوص انتخاب شغل مورد نظر و مواردی از این قبیل است.
بر اساس ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی که بیان می‌کند، بعد از آن که عقد نکاح بین زوجین، جاری شد، زن و شوهر دارای یک سری تکالیفی می‌شوند که موظف به انجام آن‌ها هستند.
همانطور که شوهر وظیفه تامین مخارج زندگی مشترک را دارد، در مقابل نیز زوجه وظیفه انجام وظایفی مانند سکونت در منزل شوهر و انتخاب شغل بر اساس اراده زوج و سایر موضوعات دیگر را دارد.
تمکین خاص
علاوه بر آن که زن مکلف به تمکین عام از شوهر است، باید تمکین خاص نیز داشته باشد. تمکین خاص در رابطه با انجام وظایفی خاص و محدود شده از طرف زن در برابر شوهر است.
به بیان دیگر تمکین خاص، مرتبط با روابط زناشویی و یا همان رابطه جنسی بین زوجین است. در واقع یکی از تکالیف قانونی و شرعی زوجه این است که در برابر خواسته جنسی شوهر، تمکین داشته باشد.
اگر شوهر از همسر خود تقاضای نزدیکی نماید، در صورت نبود موانع شرعی زن باید تقاضای همسر خود را بپذیرد. حال عدم پیروی از چنین موضوعی، مصداق عدم تمکین خاص را داشته و زن، ناشزه محسوب می‌شود.
با بررسی مفهوم انواع تمکین می‌توان به این موضوع پی برد که اگر زن، از انجام یکی از وظایف زیر خودداری نماید، به منزله عدم تمکین عام و خاص از شوهر بوده و می‌توان عنوان زن ناشزه را برای او در نظر گرفت:
- خودداری زوجه از سکونت در منزل شوهر بدون دلیل قانونی و موجه
- عدم انجام تکالیف کلی تعیین شده در قانون
- انتخاب شغل برخلاف نظر شوهر و مصالح خانوادگی و حیثیتی
- امتناع از برقراری رابطه جنسی
بنابراین همانطور که در جلسات مشاوره حقوقی طلاق اشاره می شود اگر زوجه نسبت به یکی از موارد قانونی تمکین عام و خاص، امتناع کند، به لحاظ قانونی چنین زنی ناشزه محسوب می‌شود.
آیا زن ناشزه امکان ارائه درخواست طلاق را دارد؟
حال که زن ناشزه از همسر خود تمکین نمی‌کند، ممکن است این سوال مطرح شود که آیا چنین زنی می‌تواند درخواست طلاق داشته باشد؟ تقاضای طلاق از طرف زن ناشزه امکان پذیر است؟ برای پاسخ به این سوالات باید گفت که درخواست طلاق از طرف زن ناشزه، بسته به نوع طلاق دارد.
در برخی از طلاق‌ها، زن ناشزه برای ارائه درخواست طلاق دچار مشکل می‌شود اما در طلاق‌های دیگر، ناشزه بودن زوجه، مانعی برای طلاق گرفتن زوجه نیست.
البته که تمکین در برابر شوهر برای همیشه در طول دوران زندگی مشترک وجود نداشته و در مواردی نیز زوجه این حق را دارد که از زوج، تمکین نکند.
مواردی مانند وجود بیماری جنسی در شوهر این حق را به زوجه می‌دهد تا از تمکین خاص خودداری کند. همچنین وجود ضرر و زیان بدنی و خطراتی برای زوجه در صورت سکونت در منزل شوهر موجب می‌شود که زوجه برای سکونت در منزل همسر، تمکین عام نداشته باشد.
حال در خصوص این که زن ناشزه، حق طلاق دارد و در واقع زنی که از همسر خود تمکین نمی‌کند، آیا این امکان را دارد که از دادگاه تقاضای صدور حکم طلاق را داشته باشد یا خیر.
در این زمینه باید گفت که بین زنی که بر اساس دلایل موجه تمکین نمی‌کند یا زنی که بدون دلیل از تمکین خودداری به عمل می‌آورد، تفاوت هست و این موضوع در بحث طلاق نیز تاثیرگذار خواهد بود.
گاهی در مواردی زوجه به دلیل احتمال آسیب و ضرر بدنی در صورت زندگی در منزل شوهر، با شوهر در یک منزل زندگی نمی‌کند و یا این که به جهت وجود بیماری مقاربتی در شوهر، زن با همسر خود وارد رابطه جنسی نمی‌شود.
در واقع در این شرایط، زوجه عدم تمکین در برابر شوهر را با دلایل موجه انجام داده است و در این صورت می‌تواند حتی در صورتی که ناشزه محسوب شود، دادخواست طلاق به دادگاه بدهد.
در واقع عدم تمکین از طرف زن به دلیل وجود شرایط عسر و حرج در زندگی صورت گرفته و در این صورت، زن امکان ارائه درخواست طلاق را به جهت عسر و حرج خواهد داشت.
اما در صورتی که زوجه، عدم تمکین را بدون دلیل موجه و قانع کننده انجام داده باشد، شرایط برای طلاق گرفتن زوجه، سخت شده و دادگاه نیز طبق خواسته زوجه، حکم طلاق را صادر نمی‌کند.
درخواست طلاق عسر و حرج از طرف زن ناشزه
عسر و حرج یک روش قانونی برای زنان به شمار می‌رود که می توانند درخواست طلاق داشته باشند.
در صورتی که زن اثبات کند که ادامه زندگی مشترک با شوهر، سخت و دشوار شده و با وضع موجود امکان ادامه زندگی مشترک وجود ندارد، طلاق به دلیل عسر و حرج از طرف زوجه مطرح می‌شود.
قانونگذار صراحتا عنوان کرده است که اگر دوام رابطه زوجیت، در وضعیت سخت و غیر قابل تحمل قرار گرفته باشد و به نحوی موضوع عسر و حرج مطرح شده باشد، زوجه امکان طلاق گرفتن از شوهر را خواهد داشت.
مصادیق طلاق به دلیل عسر و حرج در ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی عنوان شده است که زوجه بر اساس این موارد امکان این را دارد که از دادگاه، تقاضای طلاق داشته باشد.
در واقع ناشزه بودن زوجه در درخواست طلاق به استناد عسر و حرج، شرایط را برای مطلقه کردن زوجه سخت نموده و نمی‌تواند در وضعیتی که زن در شرایط زن غیر ناشزه است، تقاضای طلاق داشته باشد.
می‌توان گفت که اگر تمکین نکردن زن بدون دلیل موجه باشد، این امکان برای زن وجود ندارد که علاوه بر عدم تمکین از شوهر، دادخواست طلاق با موضوع عسر و حرج به دادگاه بدهد.
زنانی که در طول زندگی مشترک، تمکین نکرده و چه بسا از انجام یک سری وظایف معمول و عادی خود خودداری کرده‌اند، برای درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج با موانعی مواجه می‌شوند.
در واقع اثبات عسر و حرج برای زنان ناشزه برای قضات دادگاه‌های خانواده، دشوار است. در این صورت خانم‌هایی که در طول زندگی تمکین از شوهر خود نموده می‌توانند در صورت تحقق یکی از مصادیق عسر و حرج، درخواست طلاق داشته باشند.
البته در موارد نیز عدم تمکین و ناشزه بودن زوجه می‌تواند موجبات ارائه درخواست طلاق به دلیل عسر و حرج را داشته باشد.
به طور مثال، شوهر اقدام به ضرب و شتم زوجه نموده و در این صورت، زوجه برای مصون ماندن از ضرر بدنی در متزل شوهر سکونت نداشته که این موضوع عدم تمکین از لحاظ قانونی، موجه بوده و چه بسا زوجه می‌تواند به دلیل اثبات عسر و حرج، تقاضای طلاق داشته باشد.
استفاده از حق طلاق خلع در مورد زن ناشزه
زوجه اگر تصمیم به طلاق گرفتن دارد، باید در وهله اول، دلایل موجه برای طلاق داشته باشد.
دلایلی مانند اثبات عسر و حرج جز موارد موجه طلاق از طرف خانم‌ها محسوب می‌شود. اما در شرایطی، زوجه می‌تواند با بذل مهریه و یا بخشیدن مالی به همسر، از او بخواهد که به صورت توافقی طلاق بگیرند.
در صورتی که زن، دلیل موجه و قانونی برای درخواست طلاق نداشته باشد، برای طلاق گرفتن لازم است که رضایت شوهر را نیز داشته باشد.
طلاق خلع به عنوان یکی از انواع طلاق بائن، با دادن مالی به زوج و یا بخشیدن مهریه خود اقدام به رضایت شوهر نموده و از این طریق برای طلاق اقدام می‌کند.
در مواردی که زوجه از شوهر تنفر دارد و می‌خواهد در هر شرایطی از او جدا شده اما شرایط قانونی برای ارائه درخواست طلاق را نداشته باشد، در این صورت تنها راهکاری که برای او وجود دارد، طلاق گرفتن از نوع خلع است.
شوهر که در ابتدا با طلاق گرفتن راضی نیست، ممکن است که با بذل مهریه توسط زوجه، راضی شود و در این صورت به زوجه اجازه دهد که درخواست طلاق به دادگاه بدهد.
در خصوص این که آیا زن ناشزه، حق طلاق خلع دارد و می‌تواند در صورتی که از همسر، تمکین نکرده است، تقاضای طلاق بنماید، باید گفت که اصولا در طلاق خلع، به موضوع تمکین یا عدم تمکین زوجه، توجه نمی‌شود.
بر خلاف طلاق به دلیل عسر و حرج که ناشزه بودن زوجه طلاق گرفتن زن را با دشواری مواجه می‌کند اما در طلاق خلع، حتی اگر زوجه از همسر خود تمکین نکرده باشد، این امکان را دارد که درخواست طلاق کند.
در طلاق خلع، تنفر و بیزاری زوجه از شوهر مطرح بوده و زوجه با بخشیدن مهریه خود اقدام به جلب رضایت شوهر نموده و در نهایت به صورت توافقی، طلاق می‌گیرند.
در واقع به جهت آن که زوجه از همسر خود تنفر دارد، این موضوع بدیهی است که زوجه از شوهر، تمکین ننماید.
در این صورت حتی اگر در دعوا طلاق، شوهر در دادگاه عدم تمکین زوجه را به اثبات برساند اما ناشزه بودن زوجه مانع از استفاده حق طلاق خلع نمی‌شود.
بنابراین زوجه علی رغم کراهت از شوهر و عدم تمکین از وی و سپس اثبات ناشزه بودن، می‌تواند از حق طلاق خلع استفاده نموده و بر همین اساس، درخواست طلاق داشته باشد.
نحوه طلاق گرفتن زن ناشزه
در بخش قبل با این موضوع آشنا شدیم که نحوه طلاق گرفتن زن ناشزه به جز طلاق به دلیل عسر و حرج، محدودیت خاصی ندارد و زوجه می‌تواند با انجام مراحل طلاق، اقدام به ثبت طلاق کند.
نحوه طلاق گرفتن زن ناشزه به این صورت است که ابتدا باید در جلسات مشاوره قبل از طلاق شرکت کند.
بعد از انجام مراحل کامل جلسات مشاوره طلاق، حال زن ناشزه باید دادخواستی را با عنوان درخواستی خود تنظیم نموده و به همراه مدارک و اسناد مرتبط، دادخواست را به ثبت برساند.
با ثبت دادخواست طلاق، پروسه دادرسی طلاق، رسما آغاز شده و دادگاه خانواده زمان حضور در دادگاه را به ابلاغ طرفین می‌رساند.
دادگاه ابتدا سعی در ایجاد سازش و رفع اختلاف بین زن و شوهر را دارد و اگر قاضی نتوانست بین زوجین سازش ایجاد کند، قرار ارجاع به داوری صادر نموده و در این صورت طبق قانون حمایت خانواده، انجام مرحله داوری باید صورت گیرد.
به طور کلی بعد از طی کردن پروسه نسبتا طولانی طلاق، اگر امکان سازش بین طرفین دیگر وجود نداشته باشد، دادگاه باید حکم طلاق را صادر کند.
البته در صورتی که عدم تمکین زوجه در دادگاه ثابت شود، طبق قانون، نفقه به زن تعلق پیدا نخواهد کرد و شوهر نیز می‌تواند مخارج زندگی همسر خود را تامین ننماید.
با صادر شدن گواهی عدم امکان سازش در درخواست طلاق از طرف زن ناشزه، حال باید مرحله پایانی طلاق که همان ثبت در محضر است، انجام شود.
در این صورت صیغه طلاق بین زوجین خوانده شده و زوجه می‌تواند از همسر خود طلاق بگیرد.
نفقه در طلاق از طرف زن ناشزه
زن ناشزه که در برابر شوهر خود تمکین عام و یا خاص نداشته است، طبق قانون مستحق دریافت نفقه نیست.
در واقع اگر برای دادگاه ثابت شود که زوجه، در طول دوران زندگی مشترک از همسر خود به صورت غیر موجه تمکین نکرده است، موظف به مطالبه نفقه در زمان طلاق نمی‌باشد.
البته اگر زوجه دلایل موجه برای تمکین نکردن داشته باشد، عدم تمکین وی، موجه محسوب شده و طبق قانون، باز هم در این شرایط مکلف به دریافت نفقه است.
در واقع عدم تمکین غیر موجه سبب می‌شود تا زن، نفقه ای از شوهر دریافت نکند اما عدم تمکینی که زوجه برای این کار، دلایل قانع کننده دارد، مانند عدم برقراری رابطه جنسی با شوهر به دلیل وجود بیماری مقاربتی در زوجه، طبق قانون مستحق دریافت نفقه است
مشاوره حقوقی طلاق از طرف زن ناشزه
در متن مقاله در خصوص شرایط طلاق گرفتن خانم‌هایی که از همسر خود تمکین ننموده و به اصطلاح به آن‌ها ناشزه گفته می‌شود، توضیحاتی ارائه شد اما به شما پیشنهاد می‌شود که برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه و افزایش دانش حقوقی خود از خدمات سامانه بنیاد وکلا استفاده نمایید.
استفاده از مشاوره حقوقی سامانه بنیاد وکلا سبب می‌شود تا علاوه بر این که با بهترین وکلای حوزه طلاق در ارتباط هستید، در خصوص طلاق، اطلاعات مورد نیاز را کسب نموده و مشکل حقوقی خود را از طریق مشاوره با وکیل تلفنی و یا حضوری، برطرف نمایید.
همچنین امکان برقراری گفتگوی برخط و ضمیمه مدارک با وکیل آنلاین نیز برای شما فراهم می باشد.
